Ewangelia
Ewangelia obecnie jest określeniem, które stosowane będzie w kilku różnych znaczeniach, między innymi jako określenie jednego z gatunków literackich chrześcijańskich pism, które opisywały życie Jezusa. Oprócz tego ewangelię rozumieć będziemy mogli jak dzielenie się wiarą za pośrednictwem autorów, którzy natchnieni byli Duchem świętym. Ewangelie kanoniczne, które obecnie wchodzić będą w skład Nowego testamentu zredagowane zostały w drugiej połowie wieku pierwszego. Współczesne kościoły chrześcijańskie za natchnione uznają ewangelie, które spisane zostały przez czterech autorów, a mianowicie Mateusza, Marka, Łukasza oraz Jana. Skład ten ukształtował się po raz pierwszy w pierwszej części wieku drugiego. Istniało będzie jednak wiele teorii dotyczących powstawania kolejnych i poszczególnych ewangelii oraz zależności, które pomiędzy nimi występują. Powszechnie uznaje się, że ewangelie Łukasza, Marka oraz Mateusza są ze sobą bliżej związane niż z ewangelią Jana, często używały będą podobnych sformułowań oraz mówiły o podobnych wydarzenia. Wnioskuje się zatem, że ewangeliści korzystać mogli ze wspólnego źródła albo autorzy późniejszych synoptycznych ewangelii wykorzystywali wcześniejsze z nich. Według hipotez zakłada się, że najwcześniej powstała ewangelia Marka, pozostali ewangeliści korzystania z niej oraz z innych wspólnych źródeł. Najpoważniejszym problemem jednak w tym przypadku jest fakt, że ewangelia-źródło musiała zaginąć bardzo wcześnie jeśli w ogóle istniała.
Ewangelia św. Marka
Ewangelia ta opowiedziana jest metodą narracyjną lecz nie można jej porównać do jakiejś pospolitej biografii. Przytacza ona epizody mające cechy powiązania dość ogólnego. Przedstawia ona postać Jezusa jako osobę wewnętrznie sobie przeciwstawną – jako prawdziwego i wrażliwego człowieka, uzdrowiciela który wypędza złe duchy, łosi swoje przesłanie z całkowitą pewnością i jest niezależny od rozmaitych współczesnych mu nauczycieli Prawa mimo to nie chce by jego czyny i słowa powodowały rozgłos.
Marek zwraca się głównie do chrześcijan pochodzenia pogańskiego, którymi mogli być współcześni mu chrześcijanie z Rzymu. Uznawali oni i czcili Jezusa jako Pana, pomi¬mo iż nigdy Go nie spotkali i nie słuchali bezpośrednio. Być może nie rozumieli jasno relacji, jaka istniała pomiędzy naturą boską i ludzką Chrystusa, który został ukrzyżowa¬ny i zmartwychwstał około czterdziestu lat wcześniej. Dla nich więc Marek zebrał niektóre wspomnienia o działalności Jezusa, poczynając od Galilei, aż do Jerozolimy: uzdrowienia, wypędzanie złych duchów, głoszenie Królestwa Boga, wybór i formowanie uczniów, opory ze strony religijnych przywódców żydowskich, skazanie na śmierć krzyżową i zwycięstwo nad śmiercią.
Kwestia tożsamości autora – czy był nim rzeczywiście apostoł Marek, poddawana jest w wątpliwość. Tradycyjnie przyjmuje się że nim był rzeczywiście znany Piotrowi apostołowi Marek który wcześniej był towarzyszem Pawła i Barnaby w misyjnych podróżach w końcu zaś znalazł się w Rzymie jako pomocnik apostoła Piotra i „tłumacz”. W okresie przed rokiem 70 po Chrystusie spełnil życzenia Piotra i utrwalił na piśmie niektóre główne tematy nauczania chrześcijańskiego.
Ewangelia według św. Łukasza
Ewangelia według św. Łukasza ma pewne szczególne cechy, które ja odróżniają od pozostałych Ewangelii (Mateusza, Marka i Jana), wchodzących w skład Nowego Testamentu, Szczególną role odgrywa w niej Jerozolima, w której działalność Jezusa osiąga swój punkt kulminacyjny. Wszystkie wydarzenia historii zbawienia, przez które Bóg wyzwala człowie¬ka z mocy zła, skupiają się wokół osoby Jezusa Chrystusa. W Nim spełnia się długi okres przygotowania, jaki stanowią dzieje starożytnego Izraela (Siary Testament). Dla tych, którzy uwierzyli, cały świat wkracza w nową epokę. Zaczyna się oczekiwanie ostatecznego speł¬nienia.
Dzieje zbawienia przeplatają się z wydarzeniami historii powszechnej (2,1; 3,1-4)
1 ogarniają cala ludzkość (3,6). Jezus kieruje swoje słowa zwłaszcza do ubogich, pogar¬dzanych, chorych, odtrąconych. To oni są na Jego nauczanie szczególnie otwarci i to wła¬śnie pośród nich w sposób widzialny objawia się Królestwo Boga.
Ewangelia według św. Łukasza powstaje w czasach, gdy dobiega końca życie ostat¬nich apostołów. Umierają ci, którzy mogliby dziełić się bezpośrednim doświadczeniem spotkania z Chrystusem, którzy słyszeli Jego nauki i widzieli Jego czyny. Coraz mniej jest tych, któi-zy pamiętają dni Jego męki, śmierci oraz zmartwychwstanie. Tymczasem poja¬wiają się nowi głosiciele Słowa, a do ich nauk wkradają się niejednokrotnie nowe treści.
Ewangelia św. Mateusza
W Ewangelii sw. Mateusza Jezus jest to postać która jest przedstawiana jako przybywająca w kulminacyjnym punkcie dziejów Izraela i wychodzi naprzeciwko nadziejom narodu wybranego. Na początku księgi pojawia się długa lista przodków, czyli genealogia wywodząca wszystko od Abrahama łączy Jezusa z poprzednikami z przeszłych czasów. Wydarzenia z dzieciństwa Jezusa mają tutaj być analogią do dzieciństwa Mojżesza. Podobnie w kazaniu na Górze Jezus może zostać przedstawiony jako nowy, kolejny Mojżesz który poprzez swoją działalność rozpoczyna erę Królestwa Bożego.
Mateusz napisał swe ewangelie głównie do chrześcijan którzy byli pochodzenia hebrajskiego.
Starożytna tradycja chrześcijańska, znana już w II w. po Chr., przypisywała tę Ewange¬lię jednemu z dwunastu apostołów, poborcy podatkowemu, który jest tu zwany Mate¬uszem (9,9), a gdzie indziej nosi imię Lewi (Mk 2,14). Współcześni egzegeci są zgodni, że autor jest Żydem, obeznanym w doktrynie nauczycieli Prawa, i jednocześnie uczniem Jezusa.
Ewangelia św. Jana
Już od pierwszych wieków chrześcijaństwa zauważono, że czwarta Ewangelia różni się znacznie od pozostałych. Trzy pierwsze mają podobny układ materiału iparalełnc opisy wydarzeń, dlatego zostaty nazwane synoptycznymi. Ewangelie synoptyczne podkreślają przede wszystkim to, co Jezus powiedział i uczynil w Galilei. Następnie ukazują Jego podróż do Jerozolimy, w której dopełnia On swoją aktywność ziemską. Ewangelia według św. Jana poświęca zaś więcej miejsca działalności Jezusa w Judei (1,35-42) i wymienia przynajmniej trzy Jego podróże do Jerozolimy (1,13; 5,1; 7,10). Synoptycy opisują okolą trzydziestu cudownych wydarzeń, Jan natomiast przedstawia ich siedem, przy czym z tych siedmiu tylko trzy występują w innych Ewangeliach. Określa je też inaczej -jako „znaki” lub „dzieła”. Synoptycy przedstawiają także nauczanie Jezusa jako krótkie wskazania i liczne przypowieści, Jan zaś pomija przypowieści (przekazuje tylko dwa przykłady -w rozdz. 10 i 15), a w zamian przekazuje długie, uroczyste mowy (np. mowę pożegnalną podczas Ostatniej Wieczerzy),
Ewangelia według św. Jana zachowuje swój odrębny styl, prosty a jednocześnie majesta¬tyczny. Niektóre słowa występują bardzo często: „kochać”, „sądzić”, „dawać świadectwo”, „prawda”, „życie”, „świat”.